Postępowanie o wywłaszczenie nieruchomości pod drogę publiczną reguluje ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2015.1774). Sama procedura jest dość skomplikowana, ale można sprowadzić ją do stwierdzenia, że albo godzimy się na proponowaną kwotę odszkodowania w drodze umowy z organem albo kwestionujemy wysokość i walczymy o wyższe odszkodowanie – znacznie wyższe!
Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego, należy poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy praw określonych w art. 112 ust. 3, przeprowadzonymi między starostą, wykonującym zadanie z zakresu administracji rządowej, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana nieruchomość zamienna.
W myśl art. 112 ust. 3 rzeczonej ustawy:
Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.
Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
Reguły ustalenia odszkodowania za wywłaszczenie.
Ustalenie odszkodowania
Wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według aktualnego sposobu jej użytkowania, jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia jej wartości.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 marca 2014 r. (II SA/Po 738/13) wskazuje, że:
1. Przy ustaleniu odszkodowania za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną właściwy organ ustala wartość tej działki m.in. według stanu nieruchomości, z której działka ta została wydzielona na dzień dokonania podziału (wydania decyzji podziałowej). Zatem w świetle definicji „stanu nieruchomości” z art. 4 pkt 17 u.g.n., organ bierze pod uwagę m.in. stan zagospodarowania tej nieruchomości i stan techniczno-użytkowy w tym nakłady poczynione na nieruchomości takie jak np. budynki, urządzenia infrastruktury technicznej czy nasadzenia roślinne.
2. Ustalając odszkodowanie za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną właściwy organ określa jej wartość mając na uwadze sposób zagospodarowania nieruchomości w chwili dokonania jej podziału w celu wydzielenia działki pod drogę. Bierze przy tym pod uwagę wszelkie składniki tej nieruchomości, które maja wpływ na jej wartość w tym istniejące nasadzenia roślinne.
3. Co do zasady, ustalając odszkodowanie za działkę gruntu wydzieloną pod drogę publiczną właściwy organ opiera się na wartości, na którą składa wartość samego gruntu jak też wartość innych części składowych znajdujących się na nim.