Odszkodowanie za przedawniony wypadek

Przedawnienie jest zarzutem, który jeżeli zostanie podniesiony przez drugą stronę, to niweczy możliwość skutecznego dochodzenia roszczenia – co do zasady 🙂 Od tej zasady są jednak wyjątki i właśnie o tym traktuje ten artykuł. Zastanowimy się, czy można skutecznie dochodzić przedawnione roszczenie o uzyskanie odszkodowania lub zadośćuczynienia?

Skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia nie oznacza, że zobowiązanie przestaje istnieć. Tak, zobowiązanie, bo tak nazywamy tę stosunek prawny, który powstał na skutek deliktu, czyli wypadku. Istnieje zatem wierzyciel (poszkodowany) oraz dłużnik (sprawca wypadku, albo za niego zakład ubezpieczeń).

Jeżeli zarzut przedawnienia zostanie podniesiony skutecznie, wtedy mówimy o tzw. zobowiązaniu naturalnym, albo zobowiązaniu niezupełnym. „Niezupełność” zobowiązania wyraża się w odjęciu uprawnionemu możliwości skorzystania z przymusu państwowego w celu uzyskania należnego świadczenia, jednak spełnienie świadczenia przez zobowiązanego nie jest świadczeniem nienależnym (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2002 r., sygn. akt: III CZP 19/02 (LEX nr 74583, Orzecznictwo Sądów Polskich z 2003 nr 10, poz. 123).

Terminy przedawnienia.

Kombinacji jest wiele, więc dla ułatwienia nie będziemy cytować przepisów i posłużymy się tabelą.

Termin 3 lata od zdarzenia 20 lat od zdarzenia 3 lata 2 lata po uzyskaniu pełnoletności
Opis sytuacji podstawowy termin gdy zdarzenie powstało w wyniku przestępstwa od zgłoszenia roszczenia do ubezpieczyciela lub uzyskaniu odmowy spełnienia roszczenia gdy osoba poszkodowana nie była pełnoletnia
Norma prawna 4421§1 k.c. 4421§2 k.c. 4421§4 k.c. 819§4 k.c.

Skuteczne dochodzenie przedawnionego roszczenia – studium przypadków.

Aby zrozumieć zagadnienie należy przyswoić sobie normę artykułu 5 Kodeksu cywilnego, który stanowi:

Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Kolizję wartości przejawiającej się w pewności stosunków prawnych, chronionej instytucją przedawnienia, oraz wartości, jaką stanowi prawo pokrzywdzonego do uzyskania ochrony prawnej naruszonego dobra, można w wyjątkowych wypadkach rozwiązywać za pomocą klauzuli zawartej w art. 5 k.c. Sąd może zatem nie uwzględnić upływu przedawnienia dochodzonego roszczenia, jeżeli podniesienie przed dłużnika zarzutu przedawnienia nastąpiło w okolicznościach objętych hipotezą art. 5 k.c. – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 listopada 2014 r. (I ACa 791/13).

Innymi słowy, jeżeli zostaliśmy poważnie poszkodowani w wypadku i roszczenie jest przedawnione, to w sądzie możemy dochodzić zadośćuczynienia, odszkodowania oraz renty, gdyż sąd może powołując się na artykuł 5 Kodeksu cywilnego zasądzić odpowiednią kwotę ignorując nijako fakt, że strona przeciwna podnosi zarzut przedawnienia.

Ale, czy jest to incydentalny wyrok i rzadki przypadek?

Zanim odpowiemy sobie na to pytanie, należy stwierdzić kategorycznie, że sąd może zastosować art. 5 k.c., ale wcale nie musi. Więc dochodzenie pozwem przedawnionego roszczenia jest samo w sobie ryzykowne i nie gwarantuje powodzenia. Niemniej jednak czasami warto, o czym świadczą przykładowe tylko wyroki Sądu Najwyższego:

III CKN 522/99 – Wyrok Sądu Najwyższego

LEX nr 51563 – wyrok z dnia 7 czerwca 2000 r.

Podniesienie zarzutu przedawnienia może być uznane za nadużycie prawa jedynie zupełnie wyjątkowo. Aby w danym wypadku można było przyjąć, że podniesienie zarzutu przedawnienia jest nie do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego, musi zostać w szczególności wykazane, iż bezczynność wierzyciela w dochodzeniu roszczenia była usprawiedliwiona wyjątkowymi okolicznościami. Istotne znaczenie dla oceny zarzutu przedawnienia z punktu widzenia zasad współżycia społecznego może mieć zwłaszcza czas opóźnienia w dochodzeniu roszczenia.

III CKN 1115/00 – Wyrok Sądu Najwyższego

LEX nr 75288 – wyrok z dnia 8 listopada 2002 r.

Kolizję wartości przejawiającej się w pewności stosunków prawnych, chronionej instytucją przedawnienia, oraz wartości, jaką stanowi prawo pokrzywdzonego do uzyskania ochrony prawnej naruszonego dobra, można w wyjątkowych wypadkach rozwiązywać przy pomocy klauzuli zawartej w art. 5 k.c.

I CKN 204/01 – Wyrok Sądu Najwyższego

LEX nr 78814 – wyrok z dnia 2 kwietnia 2003 r.

W wyjątkowych okolicznościach sąd może posłużyć się przy ocenie podniesionego zarzutu przedawnienia treścią art. 5 k.c. Stosując powołany przepis trzeba mieć oczywiście na względzie jego szczególny charakter wynikający z użycia w nim klauzul generalnych. Z tej przyczyny dla oceny, czy podniesiony zarzut przedawnienia nie nosi znamion nadużycia prawa, konieczne jest rozważenie charakteru dochodzonego roszczenia, przyczyn opóźnienia i jego nienadmierności.

V CK 399/02 – Wyrok Sądu Najwyższego

LEX nr 175965 – wyrok z dnia 7 listopada 2003 r.
1. Przy ocenie możliwości zastosowania art. 5 k.c. należy mieć na uwadze – ze względu na charakter tego przepisu – wszystkie okoliczności sprawy występujące tak po stronie wierzyciela jak i dłużnika. Sąd wyjątkowo może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia – jeżeli jego podniesienie przez dłużnika jest nadużyciem prawa – także wynikającego ze stosunku pomiędzy przedsiębiorcami.
2. Powołanie się przez dłużnika na przedawnienie roszczenia jest działaniem w granicach prawa i zgodnym z prawem. Dłużnikowi, który podniósł zarzut przedawnienia można postawić zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego tylko w wyjątkowych i rażących okolicznościach.

Podsumowanie.

Można przyjąć, iż dochodzenia roszczenia przedawnionego jest bardzo ryzykowane. Jednakże w niektórych przypadkach sądy bez wahania używają art. 5 Kodeksu cywilnego do tego, aby zasądzić roszczone zadośćuczynienie, odszkodowanie oraz rentę. Pytanie, czy warto należy zadać samemu sobie. W naszej opinii nie warto podejmować ryzyka w drobnych sprawach, natomiast w sprawach, w których doszło do poważnych obrażeń ciała uważamy, że warto. Dlatego zapraszamy do kontaktu celem analizy Państwa sprawy, gdyż każda sprawa jest inna. Nasi prawnicy są do Państwa dyspozycji pod numerem telefonu 34 389 40 77. Postaramy się pomóc uzyskać należne zadośćuczynienie i odszkodowanie.

Dodaj komentarz