Zdarza się, że zaplanowana podróż nie przebiega zgodnie z naszymi oczekiwaniami. Opóźniony pociąg skutecznie może pokrzyżować nasze plany. Czy w takiej sytuacji możemy liczyć na odszkodowanie od przewoźnika?
Podstawa prawna
Kwestię odszkodowania z tytułu opóźnienia pociągu reguluje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/782 z dnia 29 kwietnia 2021 r.dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym.
Jakie mamy możliwości w razie opóźnienia pociągu?
W przypadku, gdy istnieją uzasadnione powody, aby przypuszczać, że przyjazd pociągu będzie opóźniony o ponad 60 minut w stosunku do umowy przewozu, możemy dokonać wyboru jednej z opcji:
- zwrot pełnego kosztu biletu na warunkach, na jakich został opłacony, za część lub części niezrealizowanej podróży oraz za część lub części już zrealizowane, jeżeli taka podróż jest już bezcelowa w kontekście pierwotnego planu podróży, wraz z zapewnieniem w odpowiednich przypadkach połączenia powrotnego do miejsca wyjazdu w najbliższym dostępnym terminie;
- kontynuacja lub zmiana trasy podróży, przy porównywalnych warunkach przewozu, do miejsca docelowego w najbliższym dostępnym terminie;
- kontynuacja lub zmiana trasy podróży, przy porównywalnych warunkach przewozu, do miejsca docelowego w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera.
Kiedy możemy otrzymać rekompensatę?
Nie tracąc prawa do przewozu, możemy zażądać od przedsiębiorstwa kolejowego odszkodowania za opóźnienie w przypadku opóźnienia pomiędzy podanym na bilecie miejscem wyjazdu i miejscem docelowym, za które nie otrzymaliśmy zwrotu kosztów biletu.
Minimalna kwota odszkodowania za opóźnienie wynosi:
- 25 % ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut;
- 50 % ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej.
Regulacja ta, ma zastosowanie również do pasażerów, którzy posiadają abonament lub bilet okresowy.
Jeśli tacy pasażerowie napotykają się na powtarzające się opóźnienia lub odwołania połączeń w okresie ważności abonamentu lub biletu okresowego, przysługuje im odpowiednie odszkodowanie zgodnie z warunkami przyznawania odszkodowań określonymi przez przewoźnika.
W przypadku gdy opóźnienia nieprzekraczające 60 minut występują wielokrotnie w okresie ważności abonamentu lub biletu okresowego, opóźnienia te można sumować, a pasażerom można wypłacać odszkodowanie zgodnie z warunkami przyznawania odszkodowań określonymi przez przedsiębiorstwo kolejowe.
Przy obliczaniu czasu opóźnienia pociągu nie uwzględnia się opóźnień co do których przedsiębiorstwo kolejowe może udowodnić, że zdarzyły się poza terytorium Unii Europejskiej.
Co zrobić żeby otrzymać odszkodowanie?
W celu otrzymania odszkodowania wymagane jest wystąpienie do przewoźnika na drodze reklamacji złożonej przez internet, pocztą tradycyjną lub w kasie biletowej prowadzącej sprzedaż biletów.
W jakiej formie otrzymamy odszkodowanie?
Wypłata odszkodowania w formie zwrotu kosztów biletu następuje w ciągu miesiąca po złożeniu wniosku o odszkodowanie.
Odszkodowanie może zostać wypłacone w postaci kuponów lub innych usług, jeżeli ich warunki są elastyczne, w szczególności w odniesieniu do okresu ważności i miejsca docelowego.
Odszkodowanie wypłacane jest w formie pieniężnej na wniosek pasażera.
Przedsiębiorstwa kolejowe mogą wprowadzić próg minimalny, poniżej którego odszkodowanie nie będzie wypłacane. Wysokość progu nie może przekraczać 4 EUR na bilet.
Co to oznacza w praktyce? Jeżeli nasza rekompensata miałaby być niższa niż równowartość 4 euro, nie otrzymamy pieniędzy.
Kiedy nie stosujemy przepisów rozporządzenia?
Należy pamiętać, że przepisy rozporządzenia obowiązują w Polsce wyłącznie w odniesieniu do opóźnień krajowych pociągów dalekobieżnych.
Mowa tutaj o pociągach Express Intercity Premium (EIP), Express InterCity (EIC), InterCity (IC), Twoje Linie Kolejowe (TLK), interREGIO (IR), ŁKA Sprinter (ŁS) oraz o połączeniach międzynarodowych.
Kiedy pasażerowi nie przysługuje odszkodowanie?
Pasażerom nie przysługuje prawo do odszkodowania, jeżeli zostali poinformowani o opóźnieniu przed zakupem biletu lub jeżeli opóźnienie powstałe w wyniku kontynuacji podróży innym połączeniem lub poprzez zmianę trasy nie przekracza 60 minut.
Kiedy przewoźnik nie zapłaci odszkodowania?
Przewoźnik nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania, jeżeli jest w stanie udowodnić, że opóźnienie, utrata połączenia lub odwołanie zostały spowodowane bezpośrednio następującymi przyczynami lub z natury rzeczy z nimi powiązanych:
- nadzwyczajne okoliczności niezwiązane z ruchem kolei, takie jak ekstremalne warunki pogodowe, poważne katastrofy naturalne lub poważne kryzysy w dziedzinie zdrowia publicznego, których przedsiębiorstwo kolejowe mimo zastosowania wymaganej w danych okolicznościach staranności nie było w stanie uniknąć ani których skutkom nie mogło zapobiec;
- wina podróżnego;
- zachowanie się osoby trzeciej, którego przedsiębiorstwo kolejowe mimo zastosowania niezbędnej w danych okolicznościach staranności nie było w stanie uniknąć i którego skutkom nie mogło zapobiec, takie jak osoby na torach, kradzież kabli, sytuacja nadzwyczajna w pociągu, działania organów ścigania, sabotaż lub terroryzm.
Strajki personelu przedsiębiorstwa kolejowego, działania lub zaniechania ze strony innych przedsiębiorstw korzystających z tej samej infrastruktury kolejowej i działania lub zaniechania ze strony zarządców infrastruktury i stacji nie wyłączają odpowiedzialności przewoźnika.
Odszkodowanie z tytułu opoźnienia pociągu w przepisach krajowych
Zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe, przewoźnik odpowiada za szkodę, jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego, jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
Co ważne, w 2008 r. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 2 grudnia 2008 r. sygn. akt K 37/07 (Dz. U. Nr 219, poz. 1408), uznał za niezgodny z Konstytucją fragment: „jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika”.
Z analizy wskazanego przepisu wynika, że w chodzi tutaj o rekompensacie za stratę materialną, która wynikła w związku z opóźnieniem pociągu.
Jeżeli ubiegamy się o odszkodowanie za opóźnienie pociągu w ramach przepisów unijnych nie wpływa to na możliwość ubiegania się o rekompensatę z tytułu naprawy szkody na podstawie prawa krajowego.